Ks. Dr Ludwik Wrzoł – biblista i patrolog Cudze Chwalicie
Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 43,1 (2010), s. 155–161
LUDMIŁA LACH_BARTLIK
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Ks. Ludwik Wrzoł[1] urodził się 27 grudnia 1881 r. w Zabrzegu. Pochodził z wielodzietnej rodziny chłopskiej. Ukończył dwie klasy szkoły podstawowej w Zabrzegu, tam jednym z jego nauczycieli był Józef Londzin, ojciec ks. Józefa Londzina – działacza społecznego i politycznego na Śląsku Cieszyńskim. W latach 1892-1900 uczęszczał do niemieckiego gimnazjum w Bielsku. Był uczniem bardzo dobrym, jak podaje Józef Wrzoł, posiadał wybitne zdolności w filologii i matematyce[2] – informacja trochę niespójna, gdyż Arkadiusz Nocoń obok matematyki wymienia filozofię, a nie filologię[3]. W Bielsku należał do tajnej organizacji studenckiej „Jedność”, pielęgnującej „ducha polskiego”. Egzamin dojrzałości zdał z wyróżnieniem 28 czerwca 1900 r.
W latach 1900-1904 Ludwik Wrzoł odbył studia filozoficzno-teologiczne w seminarium w Widnawie. Poziom nauczania w widnawskim seminarium był wysoki, wykłady dla kleryków wszystkich nacji (niemieckiej, czeskiej i polskiej) odbywały się po niemiecku i po łacinie. Polscy klerycy w Widnawie spotykali się w ramach „Koła Teologów Polskich”, by dyskutować na tematy teologiczne, ale także pielęgnować i rozpowszechniać polską historię i literaturę. Do swojej dyspozycji mieli również polską bibliotekę. Ludwik Wrzoł w latach 1902-1904 był przewodniczącym „Koła Teologów” oraz bibliotekarzem[4]. Studia teologiczne trwały 4 lata, każdy rok kończył się egzaminem – pierwszy egzaminem z języka hebrajskiego, następnie po każdym roku egzaminem z teologii. Ludwik Wrzoł już w czasie studiów seminaryjnych napisał swoją przyszłą rozprawę doktorską Konstantins des Grossen persönliche Stellung zum Christentum, za którą otrzymał nagrodę w wysokości 100 florenów austriackich.
Święcenia prezbiteratu otrzymał 26 lipca 1904 r. z rąk ks. kardynała Georga Koppa. Po przyjęciu sakramentu święceń ks. Ludwik Wrzoł został wikarym w parafii w Widnawie, następnie w latach 1905-1907 był prefektem w widnawskim konwikcie chłopięcym. Od 18 stycznia 1908 r. był katechetą w szkołach ludowych w Bielsku[5], gdzie został karnie przeniesiony za poparcie kandydata chrześcijańsko-socjalnego w wyborach do parlamentu austriackiego[6].
W 1908 r. ks. Ludwik Wrzoł został wysłany do Wiednia, gdzie po dwóch latach studiów uzyskał doktorat (1910 r.)[7]. Kwestię problematyczną stanowi dyscyplina naukowa z jakiej doktoryzował się ks. Wrzoł. Jedni autorzy wspominają, iż uzyskał doktorat z teologii[8], natomiast u innych można przeczytać, iż ks. Ludwik Wrzoł, za namową biskupa, zgłosił się na dalsze studia (po Widnawie) do Instytutu Biblijnego w Wiedniu i po uzyskaniu 19 listopada 1910 r. doktoratu z biblistyki został wykładowcą w Seminarium w Widnawie[9]. Wzmiankę o doktoracie Wrzoła z zakresu biblistyki można także znaleźć w biogramie Wrzoła w Słowniku biograficznym ziemi cieszyńskiej.
W aktach osobowych ks. Wrzoła[10] (AAKat, AP 943) znajduje się Świadectwo[11] potwierdzające uzyskanie przez Ludwika Wrzoła, kapłana diecezji wrocławskiej, stopnia doktora teologii (Doctor Sanctae Theologiae), wykaz przedmiotów, na które uczęszczał w czasie studiów w Wiedniu oraz informacja, iż ks. Wrzoł ukończył studia 19 listopada 1910 r., wnosząc dwie dysertacje mniejsze: Nikels Abhandlung über den Geschichtlichen Charakter von Gen. 1-3 i Vorstudien zur Psychologie Cassianus oraz zdając egzamin rigorosum z biblistyki. Zatem po lekturze akt personalnych można stwierdzić, iż ks. Ludwik Wrzoł otrzymał stopień naukowy doktora teologii w zakresie biblistyki.
----------------------------------
[1] Informacje biograficzne o ks. Ludwiku Wrzole zebrane i podane za: H. Kołodziej, Ks. dr Ludwik Wrzoł. Szkic biograficzny, Kraków 1965 (maszynopis Biblioteka WTL w Katowicach); J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. L. Grzebień, t. 7, Warszawa 1983, s. 453-455; F. Maroń, Nekrolog, Wiadomości Diecezjalne 1-4 (1970), s. 57-58; A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł (1881-1940), pedagog, tłumacz, męczennik z Gusen, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 38,2 (2005), s. 464-470; J. Pater, Wrzoł Ludwik, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 474-475; J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny. Ród Wrzołów z Zabrzega, Czechowice-Dziedziece 1994; Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej: 1922-2008, red. J. Myszor, Katowice 2009, s. 458-459; Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, red. J. Golec, S. Bojda, Cieszyn 1993, s. 263-264.
[2] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 32.
[3] Por. A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 465.
[4] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 36-38; A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 465; E. Kleineidam, Die Philosophisch-Theologische Hochschule und das Priesterseminar zu Weidenau, Königstein 1993, s. 155.
[5] Informację tę podaje F. Maroń, natomiast według J. Patera ks. Wrzoł został katechetą w szkole podstawowej i średniej od 1 października 1907 r., por. F. Maroń, Nekrolog, s. 57-58; J. Pater, Wrzoł Ludwik, s. 474-475.
[6] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 37.
[7] Taką informację zgodnie podają F. Maroń, J. Mandziuk, J. Pater, H. Kołodziej, J. Wrzoł, A. Nocoń, E. Kleineidam oraz autor biogramu Ludwika Wrzoła w Słowniku biograficznym duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej. Wyjątek stanowi data obrony doktoratu przez Ludwika Wrzoła - 1919 r. - podana przez autora noty biograficznej w Słowniku biograficznym ziemi cieszyńskiej.
[8] J. Mandziuk i J. Pater wymieniają w bibliografii akta personalne ks. Ludwika Wrzoła, powołując się na Archiwum Archidiecezji Katowickiej, por. J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 455; J. Pater, Wrzoł Ludwik, s. 475 (Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach [dalej: AAKat], akta pers. Sygn. PW 41). Przy czym akta o takiej sygnaturze nie znajdują się w Archiwum Archidiecezjalnym, najprawdopodobniej jest to sygnatura kancelaryjna.
[9] F. Maroń, a za nim autor biogramu w Słowniku biograficznym duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej również powołuje się na akta personalne ks. Ludwika Wrzoła z Archiwum Archidiecezji Katowickiej, por. AAKat, akta personalne, sygn. AP 943.
[10] Akta personalne ks. Wrzoła znajdują się w dwóch archiwach archidiecezjalnych, wrocławskim i katowickim, przy czym, jak zauważa F. Maroń, ze względu na pełnione przez ks. Wrzoła funkcje w diecezji wrocławskiej (m.in. rektor seminarium w Widnawie) większość dokumentów pozostała we Wrocławiu.
[11] „Testimonium. Nos infra scripti tenore praesentium testamur, Rev. Dominum Wrzoł Lodovicum, dioecensis vratislaviensis presbyterum inde a die 3 Octorbis 1909 usque ad diem 30 Junii 1910 alumn c. et r. sublimioris presbyterorum educationis ad St. Augustinum Vindobonae fuisse. Quo tempore studio S. Theologiae examina cum diligentia vacavit; in c. r. scientiarum Universitate praelectiones ex sublimiori N. Testameni exegesi, de historia philosophiae, de palaeographia et de theologia mystica excepit; exercitiis in seminario apologethico et in seminario philosophico operam dedit et tentamen rigorosum e studio biblico cum applausum subiit atque in gradum Doctoris S. Theologiae promotus est. Praeterea exaravit duas dissertationes minores. His junxit mores sacerdote dignissimos et accuralissimam statutorum observationem, ita ut a nobis quam plurimum commendari mereatur. Vienne, die 19 Novembris 1910”.
O doktoracie ks. Wrzoła na fakultecie teologicznym Uniwersytetu Wiedeńskiego piszą także Arkadiusz Nocoń oraz Józef Wrzoł, który podaje, iż jego brat – Ludwik – jako dysertację wniósł rozprawę z historii Kościoła, napisaną już w czasie studiów teologicznych w Widnawie[12].
W Wiedniu ks. Wrzoł mieszkał w Frintaneum – w wyższym zakładzie naukowym dla świeckich księży wszystkich diecezji monarchii austriackiej. Jak podają Erich Kleineidam[13] oraz Józef Pater, ks. Ludwik Wrzoł w czasie studiów słuchał wykładów prof. Seipela[14] – kapłana, polityka, działacza Partii Chrześcijańsko-Społecznej, późniejszego kanclerza Austrii i ministra spraw zagranicznych.
Po zakończeniu studiów w Wiedniu ks. Wrzoł powrócił do Widnawy i objął katedrę filozofii z tytułem profesora w seminarium duchownym w Widnawie, mianowany na to stanowisko przez kardynała Koppa 1 października 1910 r.[15]
Struktura studiów w Widnawie podobna była do struktury studiów seminarium wrocławskiego. W ciągu dwóch pierwszych lat wszyscy klerycy obowiązkowo uczęszczali na wykłady ze wstępu do filozofii, z historii filozofii, logiki, metafizyki, teodycei, etyki i psychologii. Ks. dr. Ludwik Wrzoł, na co zwraca uwagę większość cytowanych autorów, był profesorem bardzo wymagającym. Jego gruntowne, niemal wszechstronne wykształcenie (filologiczne, filozoficzno-teologiczne, historyczne i biblijne) pozwoliło mu wykładać różne przedmioty. Erich Kleineidam podaje, iż ks. Wrzoł specjalizował się w apologetyce i w historii Kościoła wraz z patrologią, znał hebrajski i inne orientalne języki, zajmował się egzegezą Starego i Nowego Testamentu[16].
Podobne informacje podaje Paweł Szymkowicz[17] w artykułach: Polscy wykładowcy Wyższego Seminarium Duchownego w Vidnavie[18] oraz Polacy w Wyższym Seminarium Duchownym w Vidnavie[19]. Ks. Wrzoł przez ponad 25 lat uczył w widnawskim seminarium najróżniejszych dyscyplin: liturgii, katechezy, etyki, dogmatyki, apologetyki oraz języka hebrajskiego. W późniejszym natomiast okresie, kiedy został rektorem, prowadził wykłady wyłącznie z filozofii. Był uważany za jednego z najlepszych znawców filozofii Immanuela Kanta[20].
Ks. Wrzoł przez całe życie czuł silny związek z Polską. Gdy w 1920 r. Widnawa znalazła się w granicach Czechosłowacji chciał opuścić Widnawę i powrócić do Polski[21]. Franciszek Maroń, a za nim autor biogramu w Słowniku biograficznym duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej podaje, iż Wrzoł pragnął objąć posadę wykładowcy filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Dlatego 8 marca 1920 r. poprosił kard. Adolfa Bertrama o pozwolenie na opuszczenie Widnawy. Kardynał Bertram, nie chcąc tracić doskonałego wykładowcy, tłumacza i pedagoga, nie wyraził zgody na prośbę ks. Wrzoła. Ponieważ ks. Wrzoł biegle władał zarówno językiem niemieckim jak i polskim, kard. Bertram polecił mu dodatkowo tłumaczenie swoich listów pasterskich na język polski[22].
Kolejną szansą na powrót ks. Wrzoła do Polski było erygowanie diecezji katowickiej (28 października 1925 r.). Pierwszy biskup katowicki, ks. August Hlond, planował utworzyć w Katowicach seminarium i zamierzał sprowadzić ks. dr. Ludwika Wrzoła do nowo powstałej diecezji. Jednak rozmowy w tej kwestii zakończyły się wraz z podjęciem decyzji o utworzeniu śląskiego seminarium w Krakowie[23].
----------------------------------
[12] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 37; A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 465. Jeszcze inne informacje podaje H. Kołodziej. W jego pracy czytamy, iż ks. Ludwik Wrzoł wyjechał na studia do Wiednia 30 września 1908 r., studiował teologię na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wiedeńskiego, doktoryzował się w 1910 r. z zakresu filozofii, przedkładając dwie dysertacje mniejsze. H. Kołodziej powołuje się na Akta personalne ks. Wrzoła, podając zapis: Akta personalne - Kuria Biskupia X W. 14. Przy czym będą to najprawdopodobniej akta znajdujące się w katowickim archiwum - AP 943 (Repertorium litt. W. No 14, Vol I, Akten des Fürstbischöfl. General= Vicariat zu Teschen), por. H. Kołodziej, Ks. dr Ludwik Wrzoł..., s. 17.
[13] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 37; J. Pater, Wrzoł Ludwik..., s. 474-475; „Poźniejszy kanclerz federalny Seipel był na Uniwersytecie Wiedeńskim jednym z profesorów Wrzoła” - por. E. Kleineidam, Die Philosophisch-Theologische Hochschule..., s. 132.
[14] Wspomniany przez J. Patera i E. Kleineidama Seipel to zapewne Ignaz Seipel (1876-1932) - teolog, ksiądz katolicki, działacz Austriackiej Partii Chrześcijańsko-Społecznej, kanclerz Austrii (w latach 1922-1924 oraz 1926-1929 ) oraz minister spraw zagranicznych w rządzie Carla Vaugoina. W 1903 r. obronił doktorat z teologii, habilitował się w 1907 r., od 1909 r. był wykładowcą teologii moralnej, początkowo w Salzburgu, a od 1917 r. w Wiedniu. Por. Seipel Ignaz w: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, red. H. Grössing, t. 12, Wien 2003-2007, s. 142-143, [online] adres: http://www.biographien.ac.at/oebl/oebl_S/Seipel_Ignaz_1876_1932.xml [dostęp: 4.01.2010]; Österreich Lexikon, red. J. Lehner, Wien 1995, [online] adres: http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.s/s513761.htm [dostęp: 4.01.2010], dostęp za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ignaz_Seipel [dostęp: 4.01.2010].
[15] Por. A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 465; J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 47; E. Kleineidam, Die Philosophisch-Theologische Hochschule..., s. 155. Ks. Wrzoł posiadał stopień naukowy doktora, tytuł „profesor” podawany za: E. Kleineidam, Die Philosophisch-Theologische Hochschule…
[16] Por. E. Kleineidam, Die Philosophisch-Theologische Hochschule..., s. 165.
[17] Paweł Szymkowicz – historyk specjalizujący się w stosunkach polsko-czeskich, pracownik Instytutu Historii Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie.
[18] Por. P. Szymkowicz, Polscy wykładowcy Wyższego Seminarium Duchownego w Vidnavie [online] adres: http://www.glucholazy.info/artykuly/seminarium-vidnava.php [dostęp: 4.01.2010].
[19] Por. P. Szymkowicz, Polacy w Wyższym Seminarium Duchownym w Vidnavie [online] adres:http://www.glucholazy.info/artykuly/seminarium-duchowne-w-vidnavie.php [dostęp: 4.01.2010].
[20] Por. tamże.
[21] Por. A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 465.
[22] Por. tamże; J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 42.
[23] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 38.
Gdy w grudniu 1932 roku niespodziewanie zmarł dr Józef Fischer, rektor seminarium w Widnawie, a zarazem profesor egzegezy Nowego Testamentu i homiletyki, kard. Bertram wyznaczył na stanowisko rektora seminarium prof. Wrzoła, natomiast profesorem egzegezy Nowego Testamentu i homiletyki został młody doktor R. Otto[24]. Jak podaje ks. Józef Pater, ks. Ludwik Wrzoł pełnił funkcję rektora seminarium od 1 stycznia 1933 r. do roku 1938. Obowiązki rektora zmusiły ks. Wrzoła do ograniczenia działalności naukowo-dydaktycznej, zajął się więc wyłącznie filozofią[25].
W 1938 r., z chwilą włączenia Zachodniego Śląska Cieszyńskiego do Rzeszy Niemieckiej, ks. Wrzoł zrezygnował z pełnienia funkcji rektora seminarium w Widnawie i za zgodą kard. Bertrama przeniósł się do Cieszyna, do diecezji katowickiej, gdzie do wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję katechety w Państwowym Gimnazjum Klasycznym[26]. W tym czasie na teren Zaolzia, oprócz ks. Ludwika Wrzoła, przybyło jeszcze siedemnastu innych polskich duchownych[27]. Nowym rektorem seminarium w Widnawie został dr Pavel Kirchner (1938-1945), natomiast na stanowisko profesora filozofii kard. Bertram mianował dr. Ericha Kleineidama[28].
Po wybuchu wojny przez kilka tygodni ks. Wrzoł zastępował proboszczaw Kończycach Wielkich, w październiku 1939 r. Katowicka Kuria Diecezjalna powierzyła mu administrację parafii w Ligocie Bielskiej[29]. 12 maja 1940 r. został aresztowany przez gestapo pod zarzutem prowadzenia polityki antyniemieckiej. Józef Wrzoł pisze, iż: „nie przypadł do gustu nasadzonemu przez okupanta burmistrzowi Waschitzy”[30]. Więziony był najpierw w Bielsku i Cieszynie, przewieziony do obozu w Dachau z numerem obozowym 12368[31], następnie do Mauthausen-Gusen, gdzie pracował w kamieniołomach. Tam też zmarł 30 września 1940 r.
Warte wspomnienia są godności i urzędy piastowane przez ks. dr. Ludwika Wrzoła. W 1922 r. został egzaminatorem prosynodalnym, promotorem sprawiedliwości i obrońcą węzła małżeńskiego. Ponadto pełnił funkcję cenzora ksiąg religijnych, był inspektorem nauczania religijnego w polskich szkołach średnich oraz członkiem Consilium Vigilantiae. W 1932(3) r. otrzymał godność prałata, a w 1937 papieskiego prałata domowego[32].
Na podstawie zebranych materiałów trudno jednoznacznie określić specjalizację naukową ks. dr. Ludwika Wrzoła. Większość autorów zaprezentowanych publikacji zalicza go przede wszystkim do grona filozofów. Józef Mandziuk nazywa go „filozofem, popularyzatorem teologii i tłumaczem”[33]. Podaje w miarę kompletną bibliografię ks. Wrzoła z uwzględnieniem artykułów popularnonaukowych oraz licznych recenzji, publikowanych w „Schlesisches Pastoralblatt”[34]. Wiele tytułów spośród recenzowanych prac mieści się w zakresie filozofii[35]. W pamięć widnawskich kleryków wpisał się jako rektor, ale i profesor filozofii, dla stanowiska wykładowcy filozofii na Uniwersytecie Warszawskim chciał opuścić Widnawę.
Ks. Jerzy Pluta, analizując wkład śląskich duchownych w nauki teologiczne, przyporządkował ks. Ludwika Wrzoła do historii Kościoła[36], ze względu na temat i tytuł jego rozprawy doktorskiej. Także Erich Kleineidam podaje, iż ks. Wrzoł, poza filozofią, wykładał w seminarium w Widnawie historię Kościoła i apologetykę oraz patrologię. Jego zainteresowanie historią potwierdzają również ks. Arkadiusz Nocoń i ks. Józef Wrzoł.
Po raz drugi nazwisko ks. Ludwika Wrzoła pojawia się w artykule ks. Jerzego Pluty w dziale V: patrologia[37]. W czasie pobytu w Widnawie ks. Wrzoł utrzymywał kontakt z uczonymi z Poznania i osobiście zaangażował się w wydawanie Pism Ojców Kościoła. W 1928 r. wydał w serii Collectiones Patrum tłumaczenie Jana Kasjana[38]. Przekładu Kasjana dokonał z języka łacińskiego, na podstawie wydania krytycznego M. Petscheniga, w wiedeńskim Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinum[39]. Tłumaczenie przejrzeli pod względem językowym o. Jacek Woroniecki w Lublinie, prof. Ludwik Jasek w Cieszynie i ks. kanonik dr Jan Korzonkiewicz w Krakowie[40]. W tej samej serii miało ukazać się drugie dzieło Wrzoła – tłumaczenie De institutis coenobiorum Jana Kasjana, niestety praca nie została wydana z powodu wybuchu II wojny światowej[41]. Arkadiusz Nocoń zwraca również uwagę na dwa artykuły ks. Wrzoła poświęcone Janowi Kasjanowi: Die Psychologie des Johannes Cassianus oraz Die Hauptsündenlehre des Johannes Cassianus und ihre historischen Quellen opublikowane w „Divus Thomas”[42].
----------------------------------
[24] Por. E. Kleineidam, Die Philosophisch-Theologische Hochschule..., s. 161.
[25] Por. tamże, s. 162; P. Szymkowicz, Polacy w Wyższym Seminarium...; tenże, Polscy wykładowcy...
[26] Por. A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 469; J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 39; J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 453-455; Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej; Franciszek Maroń pisze natomiast, iż „Po zajęciu Czechosłowacji przez Hitlera musiał uchodzić i schronić się w polskim Cieszynie, gdzie jako profesor znalazł zajęcie w gimnazjum”, por. F. Maroń, Nekrolog, s. 58.
[27] Por. J. Myszor, Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999, s. 252.
[28] Por. E. Kleineidam, Die Philosophisch-Theologische Hochschule..., s. 146.
[29] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 27; J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 453-455.
[30] Por. J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 39.
[31] Por. J. Pater, Wrzoł Ludwik, s. 474-475; F. Maroń, Nekrolog, s. 57-58; J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 453-455; Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską, red. W. Jacewicz, J. Woś, t. 3, Warszawa 1977, s. 213-214.
[32] Por. J. Pater, Wrzoł Ludwik, s. 474-475; Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej; J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 453-455.
[33] Por. J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 453-455.
[34] Bibliografia prac Ludwika Wrzoła por. J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 454-455.
[35] Recenzje prac: M. Ettlinger, Geschichte der Philosophie, J. Feldmann, Sammlung philosophischer Lesestoffe, J. Feldmann, Schule der Philosophie, K. Frick, Logica, J. Genser, Auf dem Kampffelde der Logik, J. Hontheim, Teodicea, J. Hessen, Die Religionsphilosophie des Neukantianismus, D. Świtalski, Kant und der Katholizimus, W. König, Zurück zu Thomas von Aquin, P. Fleig, Die hermeutischen Grundsätze des Thomas von Aquin, J. Gredt, Elementa philosophiae aristotelico-tomisticae, E. Rolfes, Die Gottesbeweise bei Thomas von Aquin und Aristoteles. Pełny zapis bibliograficzny por. tamże.
[36] „Dr teologii, teologię studiował w Seminarium Duchownym w Widnawie. Był profesorem filozofii i rektorem seminarium” – por. J. Pluta, Wkład duchowieństwa pochodzącego ze Śląska Górnego i Cieszyńskiego w nauki teologiczne, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 8 (1975), s. 229.
[37] Por. tamże, s. 233.
[38] L . Wrzoł, Jan Kasjan. Rozmów dwadzieścia cztery, w: Pisma Ojców Kościoła, t. 6/7, Poznań 1928-1929, por. A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 466.
[39] Por. L. Wrzoł, Przedmowa, w: Jan Kasjan. Rozmów dwadzieścia cztery; A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 468.
[40] Por. L. Wrzoł, Przedmowa, w: Jan Kasjan. Rozmów dwadzieścia cztery.
[41] Por. A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 469.
[42] Pełny zapis bibliograficzny por. A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 466, przypis 3.
W niektórych źródłach, jak już zostało wspomniane, możemy przeczytać o doktoracie Wrzoła z zakresu biblistyki. Znał hebrajski, języki orientalne, łacinę, wykładał egzegezę Starego i Nowego Testamentu. Ponadto Rudolf Tomanek, autor dzieła Lekcje i Ewangelje. Perykopy na każdy dzień roku liturgicznego, podając we wstępie źródło przekładów Pisma Świętego zaznacza, iż przekładu perykop dokonał sam przy pomocy kilku kapłanów biblistów i polonistów – w szczególności ks. dr. Ludwika Wrzoła, „profesora teologii w diecezjalnym Zakładzie Teologicznym w Widnawie”[43].
Dorobek naukowy ks. dr. Ludwika Wrzoła jest skromny[44]. Wydał drukiem swoją rozprawę doktorską Konstantins des Grossen persönliche Stellung zum Christentum[45], jest autorem dwóch publikacji w formie książkowej: O Opatrzności Bożej oraz Prawda o „wiedzy tajemnej”[46], autorem kilku artykułów o charakterze społeczno-politycznym zamieszczonych w: „Gwiazdce Cieszyńskiej”[47], „Gazecie Kościelnej”[48] oraz „Schlesisches Pastoralblatt”[49], kilku artykułów o charakterze popularnonaukowym w czasopismach: „Miesięcznik Katechetyczno Wychowawczy”[50], „Przegląd Powszechny”[51], „Przyjaciel Młodzieży”[52] oraz dwóch znaczących artykułów naukowych w „Divus Thomas”[53].
Przedstawiony biogram naukowy pozwala uznać ks. dr. Ludwika Wrzoła za człowieka o ponadprzeciętnej wiedzy i wielkich zdolnościach naukowych. Udzielał się w różnych dziedzinach teologii, jednak jego działalność miała raczej charakter pedagogiczno-dydaktyczny – wykładał wiele, niż ściśle naukowy – mało publikował.
----------------------------------
[43] Por. R. Tomanek, Słowo wstępne, w: Lekcje i ewangelie. Perykopy na każdy dzień roku kościelnego, Cieszyn 1930, s. VII .
[44] Pełny wykaz prac L. Wrzoła oraz zapis bibliograficzny por. J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 452-455; J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 41-42; J. Londzin, Uzupełnienia do „Bibljografji druków polskich w Księstwie Cieszyńskiem od roku 1716 do 1904”, jako też bibljografja nowszych druków aż do roku 1922, cz. 2, Cieszyn 1923, s. 17, [online] adres: http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=11045&;dirids=1 [dostęp: 4.01.2010].
[45] L . Wrzoł, Konstantins des Grossen persönliche Stellung zum Christentum, w: Weidenauer Studien, Heft I, Weidenau 1906, s. 227-269. Informacja podana za: J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny..., s. 38 oraz A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 465.
[46] L . Wrzoł, O Opatrzności Bożej, wyd. 1, Cieszyn 1918, ss. 190, wyd. 2 poprawione, Cieszyn 1919, ss. 245; L. Wrzoł, Prawda o „wiedzy tajemnej”, Cieszyn 1922, ss. 48, za: J. Londzin, Uzupełnienia..., s. 17.
[47] Garść wrażeń ze zjazdu katolików w Królewskiej Hucie (1923). Informacje podane w przypisach od 44 do 49 za: J. Mandziuk, Wrzoł Ludwik, s. 452-455.
[48] Proces między Kościołem i rządem czeskim o zniesienie seminarium duchownego w Widnawie (1923), Z czeskiego „Kościoła narodowego” (1923).
[49] Religionslose Sittlichkeit (1924); Zum Kampf um den Religionsunterricht im tschechischen Staate (1924); Die „neukatholische“ Kirche. Eine tragikomische Episode in der Geschichte der tschechoslowakischen Sekte (1929).
[50] Początki historii nauki o siedmiu grzechach głównych (Lwów 1919, 1920), Egzorty rekolekcyjne (Lwów 1917).
[51] Ks. Grzegorz Mendel (1924); Stosunki wyznaniowe w republice czechosłowackiej (1924); Teoria względności a eksperyment Michelsona (1926); Ustrój elektroniczny materii według przypuszczeń dzisiejszej wiedzy przyrodniczej (1921).
[52] Szereg pytań o „wiedzy tajemnej” (1931).
[53] Die Psychologie des Johannes Cassianus oraz Die Hauptsündenlehre des Johannes Cassianus und ihre historischen Quellen za: A. Nocoń, Ks. Ludwik Wrzoł..., s. 466.
