Pieta z Rudy Śląskiej Zabytki Sakralne

Święto Ofiarowania Pańskiego w Świątyni, popularnie zwane Matką Boską Gromniczną otwiera - w kalendarzu uroczystości Kościoła - miesiąc luty. Tradycję tę kojarzymy z ostatnim dniem kiedy to możemy zobaczyć w kościele bożonarodzeniowy żłobek, czasami, że przychodzimy na mszę z świecą – gromnicą aby ją poświęcić. Znaczenie – patrząc przez pryzmat tekstu Ewangelii wg. św. Łukasza – jest wielokrotnie bardziej złożone, lecz współcześnie zapomnieliśmy o nim, chociażby z braku nowoczesnej ilustracji tego tematu w sztuce kościelnej. Ofiarowanie Chrystusa przez Marię i  Józefa w świątyni jerozolimskiej Bogu zgodnie z przepisem Prawa Mojżeszowego, którego świadkami są Symeon i Anna to nie tylko spełnienie Prawa, to moment wypełnienia zapowiedzi, którą jest Stary Testament, który uobecniają Anna i Symeon oraz Jego modlitwa, Kantyk Symeona. Znaczenie to podkreśla kantata Ich habe genug… śpiewana  przez Luteran – naszych Bracia w Wierze – w której tekście odnajdujemy fragment gdzie Symeon mówi, iż spotkanie Chrystusa – Dawcy Życia. otwarło nadzieję na życie wieczne. Kontekst ten dopełnia  Maria, którą Symeon ukazuje jako Współuczestniczkę Męki Zbawiciela. Obrazem tego w ikonografii chrześcijańskiej jest wizerunek Matki Boskiej Siedmiu Boleści. Przypomnienie tego tematu prowadzi Nas ku Piecie, jego szczególnej formie.  Obraz Marii, na której łonie złożono ciało umęczonego na krzyżu Chrystusa to nie tylko temat na Wielki Piątek, przypisany  czasowi Wielkiego Postu. Piety nie należy postrzegać jako uproszczenia opisu Zdjęcia z krzyża w tekstach Ewangelii synoptycznych. Pieta to odwołanie się do Eucharystii - Przebłagalnej Ofiary i Zmartwychwstania, które jest jej owocem.  Źródłem są liturgiczne hymny; w tradycji zachodniej Stabat Mater Dolorosa…spisana w XIII wieku przez Jacopone da Todi, a wschodniej Akra Tapeinosis (Не рыдай Мене, Мати [Nie płacz nade Mną, Matko…]) śpiewane w trakcie Jutrzni Wielkiej Soboty. Ofiarowanie i Pietę łączy np. ołtarz, który w tradycji chrześcijańskiej jest miejscem gdzie złożono Chrystusa po narodzinach, Ofiarowano w Świątyni ale i po śmierci krzyżowej. Obydwie liturgie, mimo iż odnoszą się do tak dramatycznej sytuacji, podkreślają iż Chrystus zwyciężył już Śmierć. Bogactwo symboliki ale i tradycji ikonograficznej chrześcijańskiej możemy dzisiaj poznać w kościele parafialnym - sanktuarium Św. Józefa w Rudzie Śląskiej - dzielnica Ruda. W kaplicy (w narożniku północno-wschodnim) kościoła znajduje się Pieta wykonana przez Ignaza Weiricha (1856-1916) w Rzymie w 1905 roku. Kompozycja rzeźby naturalnej wielkości, wykonanej z jednego bloku marmuru kararyjskiego akcentuje sposobem usytuowania postaci dramatyzm wydarzenia. Symeon zapowiedział Marii w trakcie Ofiarowania Jej rolę w dziele Zbawienia. Artysta podkreślił to sposobem kompozycji i gestem Matki Boskiej nad zmarłym Synem. Ciało Chrystusa nawiązuje do tradycji prawosławnej, iż Przyjście na Świat i Śmierć Chrystusa  to wypełnienie Obietnicy zmazania Winy Grzechu Pierworodnego. Pieta to ilustracja Miłosierdzia, to co jest nie tylko nasza powinnością w 2016 roku.

Andrzej Holeczko-Kiehl
Historyk sztuki
Muzeum Śląskie w Katowicach