Wysłannicy Kościoła – Juda i Sylas Lectio Divina ze Św. Pawłem
Ks. Dr Hab. Prof. UO Jan Kochel
Pierwsza ewangelizacja miała swoich głosicieli i charyzmatycznych nauczycieli. Trudno określić ich liczbę i stopień zaangażowania w misję Kościoła. Dzieje Apostolskie i Listy św. Pawła wskazują na dwa ośrodki – „bazy misyjne” tego okresu: Jerozolimę (misja do Żydów) i Antiochię Syryjską (misja do pogan). Prześladowanie wzbudzone po męczeńskiej śmierci Szczepana stało się okazją do pierwszego rozprzestrzenienia się chrześcijaństwa poza Judeę. Pierwsi wyznawcy Chrystusa – zwłaszcza Filip (jeden z „siedmiu”; por. Dz 6,5) – ewangelizowali w mieście Samarii (Sebaste lub Sychar); potem wiele innych miejscowości Samarii przyjęło słowo Boże (Dz 8,5). Gorliwy Filip udał się następnie do Gazy (w drodze ochrzcił urzędnika królowej Kandaki; por. 8,23-39), później znalazł się w Azocie (starożytne Aszdod), skąd wyruszył do Cezarei Nadmorskiej, głosząc Ewangelię w miastach wybrzeża. Podobną misję wśród Żydów w diasporze prowadził nawrócony Paweł (Dz 9,19b-25. 27), a Piotr umacniał już powstałe wspólnoty judeochrześcijańskie w Lidzie, Saronie i Jafie (Dz 9,32-43). Dzieje Apostolskie dodają: „Ci, którzy byli prześladowani w związku z sprawą Szczepana, rozproszyli się i dotarli do Fenicji, na Cypr i do Antiochii. Głosili naukę tylko Żydom” (Dz 11,19). Pierwszym, który rozpoczął misję wśród pogan był Szymon Piotr (nawrócenie Korneliusza; Dz 10,1 – 11,18). Właściwa misja do pogan wyruszy z Antiochii nad Orontesem. Stamtąd posłani zostali pierwsi misjonarze delegowani oficjalnie przez Apostołów i starszych (prezbiterów) Kościoła Jerozolimskiego. Byli wśród nich: Barnaba i Paweł oraz Juda i Sylas. Ich misję potwierdza: obrzęd nałożenia rąk, modlitwa i post (Dz 13,3) oraz listy polecające Kościoła (Dz 15,23).
Czytaj!
Dz 15, 22-35; Łk 24, 36-49
Rozważ!
Dekrety tzw. synodu jerozolimskiego rozstrzygnęły ostatecznie spór o misję wśród pogan. Jakub – jeden z filarów Kościoła – zabrał głos podczas zebrania: „uważam, że nie należy czynić trudności poganom zwracającym się do Boga, ale trzeba im napisać, aby się powstrzymali od spożywania pokarmów złożonych na ofiarę bożkom, od nierządu, od jedzenia mięsa z uduszonych zwierząt i od krwi” (Dz 15,19n). W tzw. „klauzulach Jakubowach” (por. Dz 14,10-20; 15,28-29) umieszczono nakazy, które według Prawa zawsze odnosiły się do cudzoziemców żyjących wśród Izraelitów (Kpł 17 – 18). Przyjęcie tych przepisów miało umożliwić chrześcijanom wspólne spożywanie uczt paschalnych (eucharystycznych) – „łamania chleba” (por. Łk 22,19; 24,30. 35; Dz 2,42. 46; 20,7. 11; 27,35; 1 Kor 10,16; 11,24) oraz udział we wczesnochrześcijańskiej liturgii słowa Bożego (por. Dz 15,21).
Do ośrodka misyjnego w Antiochii wysłano również dwóch „mężczyzn cieszących się szacunkiem wśród braci: Judę, zwanego Barsabasem, i Sylaba” (Dz 15,22). Kim byli ci wybrani z licznego grona Apostołów i starszych Kościoła w Jerozolimie?
Imię Juda (od hebr. Jehuda – „niech będzie uwielbiony (Bóg)”; „godny czci”) było bardzo popularne wśród Żydów. Przydomek Barsabas – Bar`sabas z języka aramejskiego oznaczał „syn wywyższonego” lub Bar`szabba – „syn szabatu”. Był to jeden z przodujących braci gminy w Jerozolimie, nazywany też „prorokiem” (Dz 15,32). Dzieje Apostolskie potwierdzają aktywną działalność nauczycielską Judy i jego towarzysza Sylasa, którzy „w licznych przemówieniach zachęcali i umacniali braci” (Dz 15,32). Głównym jednak ich zadaniem było doręczenie do Antiochii tzw. „dekretów Apostolskich” (por. Dz 15,22. 27). Po wypełnieniu tej misji Juda wraz z Sylasem wrócili do Jerozolimy, by przekazać „życzenie pokoju dla tych, którzy ich wysłali” (Dz 15,33). Misja Judy miała więc ograniczony zasięg i skierowana była do Żydów mieszkających w diasporze.
Sylas jest postacią bardziej znaną niż Juda. Imię Silas to zgrecyzowana forma hebr. Szeila, Saul (łac. Silvanus – „uproszony”). Był on judeochrześcijaninem i podobnie jak Juda, posiadał znaczącą pozycję w gminie jerozolimskiej. Chociaż był Żydem, posiadał również obywatelstwo rzymskie (por. Dz 16,37n). Wkrótce też stał się współpracownikiem Pawła i jego towarzyszem w podróży misyjnej (Dz 15,39-41). Po wypełnieniu misji w Jerozolimie musiał wrócić do Antiochii i przyłączył się do Apostoła narodów, który w międzyczasie zrezygnował ze współpracy z Janem Markiem (Dz 15,40). Wiadomo, że był z Pawłem w Likaonie, we Frygii, krainie Galickiej, w Myzji; dotarł również do Macedonii. W Filippi został wraz z Pawłem uwięziony (Dz 16,19-24). Po cudownym uwolnieniu przybył do Tesaloniki (Dz 17,1), gdzie cieszyli się wielkimi sukcesami ewangelizacyjnymi, ale musieli również sprostać wielkim trudnościom (Dz 17,4-6). Tam też rozeszły się ich drogi: Sylas pozostał w Berei, podczas gdy Paweł udał się do Aten (Dz 17,10; 17,13-15). Ponownie spotkali się w Koryncie (por. Dz 18,5; 2 Kor 1,19). O dalszych losach Sylasa wiadomo jedynie, że był przy Pawle w czasie pisania Pierwszego i Drugiego Listu do Tesaloniczan (1 Tes 1,1; 2 Tes 1,1).
Sylas był również współpracownikiem Piotra. On to – pod imieniem Sylwan – był redaktorem Pierwszego Listu Piotra i odbył w jego imieniu podróż po Azji Mniejszej. Apostoł uważa go za brata godnego zaufania i przez niego dodawał otuchy braciom i zapewniał ich o potrzebie wytrwałości (por. 1 P 5,12). Dalsze jego losy są nieznane. W martyrologium łacińskim Sylas występuje pod datą 28 listopada (por. Florus). Euzebiusz z Cezarei wspomina w swej Historii Kościelnej o Sylwanie, biskupie Gazy i 39 towarzyszach, którzy ponieśli śmierć męczeńska w kopalni miedzi w Fano. Rufin dodaje, że towarzyszami biskupa byli duchowni, a Sylwan otrzymał święcenia biskupie właśnie tam w kopalni pośród swoich towarzyszy (por. H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, t. 5, Kraków 2004, s. 339).
Św. Łukasz w Ewangelii dosyć dokładnie opisuje spotkanie Jezusa z ucznia w dniu Wniebowstąpienia (24,36-49). Zmartwychwstały ukazuje się uczniom po to, aby ich umocnić w wierze. Wielu z nich po Jego śmierci przezywało głęboki smutek i zagubienie (Łk 24,13-35); uświadamia im, że są spadkobiercami tajemnic (obietnic) Bożych i świadkami ich spełnienia. Istotne w tej scenie jest przesłanie Jezusa: „Oto moje słowa, które powiedziałem do was, gdy byłem jeszcze z wami: «Musi wypełnić się wszystko, co jest napisane o Mnie w Prawie Mojżesza, u Proroków i w Psalmach». Wtedy – dodaje Łukasz – „rozjaśnił im umysł, aby rozumieli Pisma” (Łk 24,44n). Dar rozumienia Pism dany został Apostołom i ich następcom. Wśród nich byli również pierwsi misjonarze i ewangelizatorzy. To o nich mówi Ewangelista: „W Jego imię będzie głoszone nawrócenie na odpuszczenie grzechów wszystkim narodom, rozpoczynając od Jerozolimy. Wy jesteście świadkami tego…” (Łk 24,47n). Wezwanie do dawania świadectwa skierowane jest do wszystkich wyznawców Chrystusa (por. Hbr 12,1-2). Ojcowie soborowi przypomnieli, że nie tylko duchowni, ale i świeccy wypełniają swoją misję prorocką przez ewangelizację, „to znaczy głoszenie Chrystusa… zarówno świadectwem życia, jak i słowem”. W przypadku świeckich nabiera ono „swoistego charakteru i szczególnej skuteczności przez to, że dokonuje się w zwykłych warunkach właściwych światu” (KK 35). Paweł VI w adhortacji O ewangelizacji w świecie współczesnym apelował: „Do dawania świadectwa powołani są wszyscy chrześcijanie, którzy z tej racji mogą być prawdziwymi głosicielami Ewangelii” (EN 21).
I tym razem warto zastanowić się i zapytać:
* Katechizm przypomina sytuację Kościoła czasów apostolskich: „[Apostołowie] jako świadkowie Zmartwychwstałego będą fundamentami Jego Kościoła. Wiara pierwszej wspólnoty wierzących opiera się na świadectwie konkretnych ludzi, znanych chrześcijanom i w większości żyjących jeszcze pośród nich. Tymi «świadkami Zmartwychwstałego Chrystusa» (Dz 1,22) są przede wszystkim Piotr i Dwunastu, ale nie tylko oni: Paweł mówi bardzo jasno, że Jezus ukazał się pięciuset osobom równocześnie, a ponadto Jakubowi i wszystkim Apostołom” (1 Kor 15,4-8; por. KKK 642). Kogo dziś w Kościele nazwiemy „świadkiem”? Na czym powinno opierać się świadectwo współczesnych chrześcijan?
* Świadkami, którzy „poprzedzili nas w drodze do Królestwa” (Hbr 12,1), są ci, których Kościół nazywa „świętymi”. Jaką rolę odgrywają oni w naszym życiu? Czy znamy życiorysy naszych patronów? Czy prosimy ich o wstawiennictwo w różnych sytuacjach naszego życia?
* Ewangelie są sercem Pisma Świętego, są one również „głównym świadectwem życia i nauki Słowa Wcielonego, naszego Zbawiciela” (KO 18). Bóg chce, abyśmy Go poznawali. Dlatego właśnie posyła nam Ducha Świętego, abyśmy „rozumieli Pisma” (Łk 24,45); On „pouczy was o wszystkim oraz przypomni wszystko, co wam powiedziałem” – wyznał Jezus (J 14,26). Czy uznajemy wiarygodność Pisma Świętego? Czy wiemy o tym, że żadna inna księga ze starożytnego świata nie może nawet zbliżyć się do wiarygodności Nowego Testamentu (ok. 25 tyś. manuskryptów (kopii) spoczywa w bibliotekach i uniwersytetach; najwcześniejszy z nich – przechowywany w Manchesterze w bibliotece Johna Rolanda fragm. Ewangelii Jana – datuje się na okres 50 lat od daty, kiedy Jan napisał oryginał)? Czy wiemy ponadto, że Biblia jako jedyna przetłumaczona została na ponad 2 200 języków?
* Jakimi świadkami Chrystusa jesteśmy w współczesnym świecie, w naszych parafiach, wspólnotach lokalnych i miejscach pracy lub nauki?
Módl się!
Dziękujemy Ci, Ojcze, że nas zebrałeś w imię Twego Syna […]. Jesteśmy przed Tobą, by głosić Twoje słowo i by słuchać Twego słowa. Ożyw w naszym sercu dar, którego nam udzieliłeś przez włożenie rąk, rozbudź w nas łaskę chrztu i bierzmowania, wzbudź w nas pełnię darów, które doprowadziły nas aż tutaj, byśmy dziękując Ci w radości, mogli teraz poznać Twoją wolę. Prosimy Cię o to przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
C. M. Martini, Wyznania Pawła, Kraków 1987, s. 7.
